Bu yazımızda, kolon güçlendirme yöntemleri nelerdir ve tek bir kolon sağlamlaştırma maliyeti nedir konularını inceleyeceğiz.
Kolon Güçlendirme Nedir?
Deprem yükleri altında binanın taşıyıcı sisteminde yüksek öneme sahip birincil yapı elemanlarıdır. 1999 İzmit Depremi’nden önce (1975 Deprem Yönetmeliği uygulanarak) inşa edilmiş yapılardaki kolon sistemlerinde birazdan değineceğimiz birden çok nedenden dolayı depreme karşı güvenliğinde büyük sorun bulunmaktadır. Bu sorunları şu şekilde özetleyebiliriz:
- 1999 depremi öncesi inşa edilen yapılar 1975 deprem yönetmeliğine göre yapılmış olup bu yönetmelikteki donatı etriye aralığı, çapları 2019 deprem yönetmeliğini karşılamamaktadır. Dolayısıyla projeli ve teknik şartnamelere uygun yapılsa da çağdaş yönetmeliğin gerekliliğini sağlamamaktadır.
- Hazır beton teknolojisinin 99 depremi öncesi yapıların tamamına yakınında kullanılmaması, hazırlanan beton harçlarının mukavemetinin ustanın keyfi durumuna bağlı olduğu ve kabuklu deniz kumu kullanılmasıdır. Bu yapılardan alınan beton karot numunelerinde beton dayanım ortalamaları 10 Mpa altında çıkmaktadır. Oysa yeni yapıların tasarım değerleri genellikle 30 Mpa ve üzeridir.
- Eski yapılarda yeterli su izolasyonu yapılmadığından dolayı temel ve kolonlardaki donatıların tamamına yakınında korozyon tespit edilmektedir. Korozyon, oksitlenme veya pas nedeniyle demirler neredeyse işlevini kaybetmekte, en iyi ihtimalle çap kesitlerinde kayıplar yaşanmaktadır.
- Alt katta temele bağlanan kolon filizleri üst katlarda eksik veya hatalı bindirme boyları nedeniyle deprem gerçekleştiğinde güvenliği sağlayamamaktadır. Özellikle eski yapılarda üst katlara doğru kolon kesitleri azaltılması uygulamasında, donatıların üst katlara sağlıklı aktarılmadığı ve aplikasyona uygun uygulanmadığı görülmektedir.
- Kolon donatı demirlerinin nervürlü S420 sınıfında olmayıp düz ve ürün teknik standartlarını belirten sertifikaya sahip olmaması.
Yukarıdaki maddelerin yanında, dükkan katlarında çoğunlukla apartman sakinlerinin haberi olmadan yapılan yapılarda kolon kesilmesi uygulamasına da maalesef sıkça rastlanmaktadır. Dükkan katlarında yer açmak için yapılan bu uygulama, binanın deprem dayanımını fazlasıyla düşürmektedir.
Tüm bu sorunlu durumlar doğrultusunda, 1999 öncesi inşa edilen binaların tamamına yakınında ne yazık ki kolon güçlendirme yapılması gerekmektedir. Binaların durumu da, kolon güçlendirme fiyatları üzerinde doğrudan etkili faktörlerden biridir.
Kolon Güçlendirme Yöntemleri Nelerdir?
Betonarme kolon güçlendirme yöntemleri ile, kolon güçlendirmesi nasıl yapılır sorusunu cevaplayacak ve işlemler konusunda kafanızda bir fikir oluşmasını sağlayacağız:
1. Betonarme Mantolama Yöntemi Nedir?
Betonarme mantolama, en sık kullanılan yöntemdir. Temelden en üst kata kadar devam eden bir uygulamadır. Mevcut kolonlara kimyasal dübellerle yeni filizler ankre edilir, etriyelerle kolon sarılır, yeni boy demirler en üst kata kadar birbirine bindirilerek devam eder. Kirişlere denk gelen yerlerde de kirişi kimyasal dübel ile ankrajı yapılır. Mevcut kolonun kesiti 15 – 30 cm arttırılarak en az C30 sınıflı beton dökülerek imalatı tamamlanır.
2. Çelik Lama Yöntemi Nedir?
Çelik lama, köşebent, korniyerlerle kolonların kaynaklı imalatla sarılarak yapılan çelik kolon güçlendirme uygulamasıdır. Çelik elemanlarla da mevcut kolon betonu arasındaki boşluklara da epoksi enjeksiyonu yapılmadır. Bu yöntem de çelik aralık ve kalınlıkları çok değişken olduğundan dolayı örnek fiyat vermek mümkün değildir. Çok fazla tercih edilmemektedir. Çünkü daha uygun maliyete daha güvenilir diğer yöntemler uygulanabilmektedir.
3. Karbon Elyaf Güçlendirme Nasıl Yapılır?
Karbon fiber güçlendirme, kolonların etrafının karbonla güçlendirilmiş polimer FRP kumaş ile sarılarak güçlendirilmesidir. Bu yöntem pratik, hızlı ve ekonomik bir çözümdür. Buna karşın eski yapılarda korozyon oranının yüksekliğinden dolayı yüksek korozyona uğramış kolonlarda uygulanması teknik olarak uygun değildir. Bu malzemenin uygulanabilirliğine yönetmeliğe göre tasarım yapan proje mühendisi karar verecektir. Daha detaylı bilgi için, karbon fiber güçlendirme sayfamızı ziyaret etmenizi tavsiye ediyoruz.
Betonarme Kolon Mantolama Fiyatı
Betonarme kolon mantolama ile yapılan kolon güçlendirme fiyatları, 50cm x 50cm ve 3 metre yüksekliğinde bir kolon için hesaplanırsa 20.000– 25.000 TL aralığındadır.
Karbon Fiber Kolon Güçlendirme Fiyatı
Karbon fiber kolon güçlendirme fiyatları, 50cm x 50cm 3 metre yüksekliğinde bir kolon için iki kat 300gr/m2 karbon kumaş sarım için hesaplanırsa 10.000TL – 15.000 TL aralığındadır.
Önemle hatırlatılmalıdır ki, yaklaşık kolon güçlendirme fiyatları sadece binalarını güçlendirmek isteyenlere, mertebe fiyatları akıllarında oluşması için verilmiştir. Binanın durumuna, çalışma ortamına, artan malzeme ve işçilik maliyetlerine göre bu fiyatlar değişkenlik gösterecektir.
Gerçek fiyata ulaşmak için güçlendirme projesi çizilmesi ve bu projeye göre hesap yapılması gerekmektedir. Sadece kolonlarda yapılacak güçlendirmenin maliyeti düşünülerek bir fiyat arayışına girmek bina sahiplerinin yapabileceği hatalardan biridir. Görsel ya da birkaç karot alınarak yapılan test sonuçlarına göre bölgesel birkaç kolon seçerek uygulama yapılması beklenmemelidir.
Mevcut binadan verilerin toparlanarak bir bina analizinin yapılmasıyla tüm binanın deprem esnasında nasıl bir davranışa sahip olacağının araştırılması daha doğru bir yaklaşımdır. Bu yaklaşımla beklenen büyük depremlerde can güvenliği sağlanarak bina sakinlerinin emniyeti en doğru şekilde düşünülmüş olacaktır.
Bu sebeple ön maliyetle bir proje hazırlanmasının alışılması gereken bir yol olduğu unutulmamalıdır. Aksi takdirde beklenen büyük İstanbul depremi gelene kadar maliyeti önde tutularak uygun hazırlanmayan projelerle binaların güvenli olduğu düşünülerek acı tablolarla karşılaşmak kaçınılmaz olacaktır.